De kracht van sound design
Wat is sound design en waarom is het zo belangrijk om hier aandacht aan te besteden? Graag leg ik uit waarom sound design in animatie en video niet een nice-to-hove is, maar juist een need to have.
Vaak kijken klanten me een beetje wantrouwend aan als ik ze vertel dat ongeveer 20% van de productiekosten naar sound design gaan. Ik begrijp deze reactie wel; je vraagt immers om een uitleganimatie en dan moet je best wat investeren in geluid? De muziek en de voice over doen toch al zijn werk?
Maar dan laat ik hen twee verschillende versies zien van dezelfde animatie. Een versie met, en een versie zonder sound design. Het verschil is groot, terwijl de geluiden misschien juist erg subtiel zijn. Het resultaat spreekt vaak voor zich: dit is niet het onderdeel waar je op wilt besparen. Maar waarom is geluid dan zo’n krachtig middel?
Dit heeft alles te maken met ons cognitief vermogen, de verbeelding van de mens dus. In ons leven ontwikkelen we bepaalde connotaties met geluid. Beeld je maar eens in dat je op het strand ligt. Denk hierbij aan het zand, de wind en de golven van de zee. We hebben hier allemaal een bepaald beeld bij, een bepaalde geur maar ook een bepaald geluid. Deze herinneringen zijn gebaseerd op jouw ervaringen. Maar ondanks dat deze herinneringen van elkaar verschillen (de een denkt aan een Caraïbisch eiland, de ander aan de Costa Brava) kan hetzelfde geluid voor verschillende mensen deze herinneringen oproepen. Het geluid kan namelijk heel abstract zijn, tenzij je bewust in detail treedt met omgevingsgeluiden die kenmerkend zijn voor een bepaalde locatie.
Het abstracte geluid stuurt ons een bepaalde kant op, maar we zijn in staat om dit geluid om te zetten naar wat past bij hetgeen we te zien krijgen. Dit doen we onbewust. Foley artists (mensen die geluiden produceren in een studio) maken hier sterk gebruik van wanneer zij geluid moeten maken voor film. Ze gebruiken andere middelen om een dramatisch effect te geven aan de situatie. Stel dat een acteur in een film zijn been zou breken. Dan zou je dit geluid het liefst zo ‘echt’ mogelijk na willen bootsen. Maar wanneer je het geluid van een botbreuk letterlijk zou opnemen, hoor je waarschijnlijk een te zacht ‘knak’ geluid waar het publiek niet erg warm van wordt. Dus gebruiken foley artists bleekselderij of houten planken om ze vervolgens voor de microfoon door midden te breken. Het geluid wat hierdoor geproduceerd wordt in combinatie met het beeld van iemand die zijn been breekt kan ons een aardig kippenvel momentje bezorgen.
Oké, even terug naar sound design als investering bij de productie van een animatie. Geluid kan namelijk ook echt vertellen en soms zelfs belangrijker zijn dan het beeld op dat moment. In het voorbeeld van Cubiss is het stompgeluid vanachter de deur erg belangrijk, om de kijker te laten weten dat achter deze deur iets naar binnen wil. Daarna springt de deur open en zien we wat het is. Zonder dit geluid, wordt deze actie minder goed aangekondigd. Zo kun je met geluid de illusie geven dat er iets afspeelt, terwijl je dat niet perse hoeft te zien. Bijvoorbeeld, als we naar een huiskamersetting kijken, kun je omgevingsgeluid (ambient sound) gebruiken om aan te geven dat we ons ergens in een drukke stad bevinden of juist op het platteland.
Sound Design heeft wellicht meer waarde en impact op de vertelling, en dus op de overtuiging van de boodschap, dan je in eerste instantie zou aannemen. Ik werk daarom altijd graag samen met een goede studio die passie heeft voor het produceren van het juiste geluid, om precies de juiste snaar te raken. Het gaat er ten uiteinde om of de kijker jouw verhaal gelooft. En de juiste sfeer draagt bij aan de overtuigingskracht van de communicatie.
